11-07-2017 - Mountainbiken, Nieuws

het recht om te rijden – Iran vanuit een vrouwelijk perspectief

Als je vertelt dat je naar Iran vertrekt, krijg je nogal wisselende reacties. Zeker als je als vrouw samen met een vriendin wil gaan reizen. En mountainbiken. Voordat we op deze reis vertrokken hebben we ook flink wat research gedaan, meer dan normaal. We hebben onze vrienden en familie moeten geruststellen. We lieten de grapjes van ons afglijden toen gevraagd werd of het aankoopbedrag van onze visums direct doorgesluisd werd naar IS.

tekst: Anna Weiss foto’s: Andrea Gaspar Klein

De eerste keer dat het nummer van de ambassade wordt opgeslagen op de telefoon, contanten worden in zo’n onnozel geheim heuptasje onder de kleding bewaard. Voor vertrek overweeg je serieus om je haar donkerder te verven. Nee, dit is niet de eerste keer dat je gaat reizen, je hebt al een redelijk indrukwekkende lijst aan landen bezocht. Maar er zijn echter weinig landen met een zodanig slecht imago, vandaar deze voorzorgsmaatregelen.

‘Vrouwen + mountainbike + Iran’. Enter. Google is vaak de eerste stap bij het plannen van een reis, helaas levert het zoekresultaat weinig bruikbaars op. Worstelend door een bak met informatie van de nieuwspagina’s, webpagina’s van internationale betrekkingen en reisverslagen, kom je eigenlijk nog steeds niet veel verder. Vrouwelijke mountainbikers lijken onzichtbaar, we komen alleen wat geruchten tegen. Onze verwachtingen lijken waarheid: net zoals in Afghanistan en Saoedi-Arabië fietsen vrouwen in Iran op het randje van legaliteit. Hierdoor nemen we aan dat zelfs ons onderzoek ter plaatse een nogal ondergrondse zaak zou worden. Met een hoofd vol vragen vertrekken we naar Teheran.

Direct bij aankomst blijkt dat we ons flink vergist hebben. We ontmoeten Zohre, een jonge en knappe vrouw, zeker geen type die stiekem achter manliefs rug om gaat mountainbiken. Ze rijden juist samen, als stel. En vaker nog met een groep vrienden. Vrouwen zijn een vast onderdeel van de scene. We staan echt versteld. Wat de twee natuurkundigen ons vertellen – hij werkt als onderzoeker op het gebied van nanotechnologie, zij werkt als yoga-instructeur en personal trainer – is dat Iran een enorm potentieel heeft voor mensen voor wie mountainbiken niet alleen een sport is, maar een avontuur behelst en een brug slaat tussen culturen. Diverse majestueuze bergketens omkaderen Iran, de Zagros- en Kuhrud-bergen in het westen, zuidwesten en zuiden, het Talisch-gebergte in het noordwesten alsook de Alborz en Kopet-Dag langs de Kaspische Zee, dat doorloopt tot de grens met Turkmenistan, voorheen een staat van de Sovjet-Unie. Ondanks deze waanzinnige geografische voordelen is mountainbiken tot nu toe relatief klein, maar de scene is daardoor des te passioneler. De focus ligt met name op de stad Shira in het zuidelijk gelegen Zagros-gebergte, de stad Qazvin 180 kilometer ten noordwesten van de Teheran en in de hoofdstad Teheran zelf.

Dan begint ons avontuur. We starten vanuit Teheran, vanaf waar we onze eerste excursie maken in het ruige berglandschap van Alborz. Samen met Zohre, Amir (haar man) en Amir (een vriend) rijden we de stoffige trails op, sommige van deze trails zijn door de lokale bikers zelf aangelegd. We rijden van Lavasan naar de Hollywood Hills van Teheran. Met niets meer dan een mountainbike, een tent en een slaapzak fietsen we over de 3200 meter hoge Asalak Pass en we rijden vanuit hier de Taleghan-vallei in. Onze medefietsers maken allemaal deel uit van de Iraanse middenklasse, je moet tenslotte wel eerst geld hebben om een mountainbike aan te kunnen schaffen. In vergelijking met de Nederlandse markt betaal je in Iran ongeveer twintig procent meer voor je mountainbike, als het model dat je wilt überhaupt al beschikbaar is.

Alle bikers zijn onder de indruk van de schoonheid van hun land, van de weelderige bosrijke noordelijke wanden aan de kant van de Kaspische Zee, tot aan de eenzaamheid en rauwheid van de grote woestijnen. Terwijl we zij aan zij rijden, gaan de conversaties over van alles, tot aan de samenleving en economie. Verbitterdheid en boosheid zijn aanwezig, zowel naar de overheid als de verschillende sancties toe. Maar met name naar de religieuze autoriteiten die een eigen leven in Iran onmogelijk maken.

Officieel is er geen wet die vrouwen verbiedt te fietsen. Maar invloedrijke religieuze instanties willen ‘voor hun eigen bescherming vrouwen verbannen van fietsen’, omdat hun pose op een fiets aantrekkelijk zou zijn voor mannen. Zoals een vrouwelijke biker weet te vertellen: “Dit is het meest onnozele dat verklaard is tot aantrekkelijk voor mannen.” Ook de mannen reageren geïrriteerd, aangezien steeds maar geportretteerd worden alsof ze constant met hun pik denken. “Je jurkje zit te strak, ik kan je vlecht zien onder je helm”, zeggen de vrouwelijke rijders plagend, zo imiteren de vrouwelijke mountainbikers beschuldigingen richting Shadi, een jonge mountainbikester. Shadi grijnst, haar mooie vlecht reikt bijna tot aan haar heupen. En zij stopt niet met mountainbiken voor wie dan ook, ook al is ze al een aantal keren door de politie gearresteerd wegens het verbreken van kledingvoorschriften. Een andere vrouw werd ook al gearresteerd in een bikeshuttle, doordat ze als enige vrouw op de shuttle tussen twee mannen zat die geen familie van haar waren… Shadi haalt haar schouders op. Het is altijd hetzelfde. “Je kunt die moraalpolitie gewoon niet serieus nemen.” De vrouwen worden weer vrijgelaten als ze een som geld betaald hebben, onder voorwaarde dat ze opgehaald worden door een mannelijk familielid die moet beloven de verdwaalde vrouw weer op het rechte pad te krijgen. Deze strubbelingen weerhouden vrouwen er niet van om te fietsen, ze hameren des te harder op hun rechten. Ze vechten voor een meer open Iran en voor hun stukje vrijheid.

“Het zijn de vrouwen die Iran vooruit helpen”, zegt een oudere man die lang in Californië gewoond heeft. “De vrouwen geven me hoop voor de toekomst van dit land. Ze maken zich hard voor hun rechten, doen make-up op, zeggen wat ze vinden.” In de ogen van extreme conservatieven vormen de mountainbikers een gevaar voor de gevestigde orde. Waar van vrouwen vroeger puur verwacht werd een leven binnenshuis te leiden, strijden ze steeds meer voor een plek in het dagelijkse leven, buiten de deuren van thuis. “Ik geniet van de vrijheid die ik voel als ik aan het fietsen ben. Ik wil mijzelf pushen, vooruit komen en ik wil deze toestand ook op andere vlakken in mijn leven toepassen. Ik wil reizen en andere culturen leren kennen.” Dergelijke uitspraken klinken in de oren van de conservatieven als een bedreiging. En dat is slecht nieuws voor degenen die zoeken naar vooruitgang, want de laatste tijd zijn er meer controles op kledingvoorschriften voor vrouwen, worden in hele woonwijken de satellietschotels van huizen gehaald en worden de ‘schuldigen’ zonder rechtsgang veroordeeld. Het enige effect wat dit heeft is dat er wat discreter gedaan wordt. “Ons gedrag publiek en ons gedrag privé zijn compleet tegenovergesteld.” Dit leidt tot schizofreen gedrag. Ondanks dat veel zaken in het geheim plaatsvinden, is het privé bestaan zich ook langzaam naar buiten aan het drukken. Facebook? Geblokkeerd, dus gebruiken we geheime software, of gebruiken we Instagram of Couchsurfing. Flirten, een jointje roken? We sluiten gewoon aan bij de nimmer eindigende rijen met auto’s in Teheran en ontsnappen op die manier aan de sterke arm. Dansen? Noemen we gewoon gymnastiek. We passen gewoon overal een mouw aan. Onder onze gewaden dragen we wellicht wel modieuzere kleding dan jij in je kast hebt hangen.” Dat zijn de beelden die je niet ziet op het journaal. Maar ze zijn des te belangrijker aangezien zij een ander beeld van Iran schetsen.

Djom’e, bij ons vrijdag geheten, is de zondag in Perzië en is de dag van ons vertrek naar de volgende stop. We ontmoeten Faranak en Niloufar, beiden rijdend voor het Iraanse nationale team. Faranak legt uit dat ze zes jaar geleden is begonnen met mountainbiken en vertelt dat ze ook haar ouders heeft aangezet de sport te beoefenen. Nu ziet ze het als haar rol om anderen eveneens te inspireren om haar passie te proberen. Gezamenlijk rijden we de Charan op, de sfeer is ontspannen, er wordt gespeeld op de bikes, vergelijkbaar met bijvoorbeeld de Utrechtse Heuvelrug op een mooie zondag. Dagjesmensen, xc-racers en beginners op goedkopere fietsen, je ziet ze allemaal rijden. Zeker, niet de aantallen die we hier voorbij zien komen, maar het is dezelfde taal, mensen groeten elkaar, ook de wandelaars en bikers. Binnen no-time staat er een groep om ons heen. Faranak en Niloufar zijn beroemdheden. Ze inspireren duidelijk de mensen om ons heen. Als Faranak een steil en technisch stuk tegenkomt op de route vallen de toeschouwers stil. Met xc-zadel omhoog weet ze het stuk stijlvol te pakken en de toeschouwers beginnen te applaudisseren. Niloufar, Faranak en hun teamgenoten van het Fastos-Developmentteam hebben wat nodig is om andere vrouwen op de mountainbike te krijgen. Zij zijn slechts het begin. De revolutie komt eraan, op de mountainbike.


Dit artikel is afkomstig uit Up/Down Magazine #3 van 2016, die nog steeds verkrijgbaar is in de Soulwebshop. Met een abonnement op Up/Down mis je nooit meer een uitgave en krijg je de mooiste routes bij jou op de mat! Volg ons ook op Facebook en Instagram voor het laatste nieuws en de mooiste plaatjes!

 van